Rapport: havenbedrijf financieel gezond, maar geen bewijs dat verzelfstandiging beter is

De financiële prestaties van Port of Harlingen zijn de afgelopen jaren goed geweest. Maar of de verzelfstandiging van het havenbedrijf ook echt tot betere resultaten heeft geleid, is niet aangetoond. Dat schrijft bureau Berenschot in een evaluatierapport.

Het rapport blikt terug op de eerste vijf jaar van het verzelfstandigde havenbedrijf van Harlingen. Bureau Berenschot maakte het rapport in opdracht van de gemeente Harlingen, die wil weten of de doelstellingen van de verzelfstandiging zijn behaald.

“Verzelfstandiging geslaagd”
Het beheer en eigendom van de havens in Harlingen zijn in 2018 verzelfstandigd. Het gaat onder meer om de industriehaven, de visserijhaven, de camperplaats en gronden in erfpacht. Het idee hierachter is dat een zelfstandige haven slagvaardiger kan ondernemen en daarmee ook betere financiële resultaten kan halen.

Berenschot concludeert dat de financiële prestaties van Port of Harlingen goed zijn en de verzelfstandiging daarmee geslaagd is. Zo heeft Port of Harlingen slagvaardig gehandeld door een tijdelijke invulling te geven aan het 10 hectare groot Levvel-terrein aan de Lange Lijnbaan. Datzelfde geldt voor de tijdelijke extra inkomsten uit de opvang op de asielboot aan de sportvissteiger.

Het adviesbureau kan “niet onomstotelijk” vaststellen dat die resultaten beter zijn dan zonder verzelfstandiging, maar er zijn ook geen aanwijzingen voor het tegendeel. Het is niet meer te achterhalen hoe het financieel zou zijn gegaan als het havenbedrijf onder de gemeente was gebleven.

De meerjarenbegroting is voldoende onderbouwd, schrijft Berenschot, maar heeft wel te maken met grote onzekerheden, vooral omdat die afhankelijk is van conjunctuurgevoelige inkomsten.

Meer nadruk op inhoud
Uit het rapport blijkt ook dat Port of Harlingen meer tempo en daadkracht van de gemeente verwacht dan wordt geleverd. Zo ging de gemeente vorig jaar niet mee in een verzoek van het havenbedrijf tot een voorbereidingsbesluit om niet-havengebonden activiteiten op 13 hectare grond van Vermilion te voorkomen.

Anderzijds geeft de gemeente aan dat zij juist meer tempo, daadkracht en tijdige communicatie van het havenbedrijf verwacht. Zowel Port of Harlingen als het gemeentebestuur vinden dat de haven zelfstandig beslissingen moet nemen zonder politieke inmenging, voor de lange termijn.

Er is echter onenigheid over hoe dit werkt. Bedrijfsleven en haven merken nog steeds invloed van de gemeente op het beleid. Raadsleden begrijpen dat de haven bestuurlijke vrijheid nodig heeft, maar willen toch invloed houden op belangrijke onderwerpen.

Aandeelhouders uitbreiden
Berenschot adviseert Port of Harlingen om zijn strategische positie te versterken door meer samen te werken met andere havens en het aantal aandeelhouders uit te breiden. Momenteel is de gemeente Harlingen enig aandeelhouder van het havenbedrijf.

De gemeente wordt geadviseerd om minder focus te leggen op financiën in de relatie met het havenbedrijf en meer nadruk te leggen op inhoudelijke samenwerking. Aangeraden wordt om beleid te maken waarbij de maatschappelijke waarde van de havens centraal staat, en niet alleen de aandeelhouderswaarde. Zo kan de gemeente sturen op het aantrekken van specifieke bedrijfstakken en op verduurzaming.

De gemeente zal met de aanbevelingen van Berenschot een nieuwe plan van aanpak opstellen.