BILDTSE BLUF: “Kom op Friezen, laat je toch eens gaan!”

Jonge Friezen trekken naar het Westen, terwijl steeds meer Randstedelingen naar het Noorden verhuizen. In Bildtse Bluf vertellen ze zelf er zelf over, deze keer over de Friese volksaard.

Hoi Anneke,

Wat een mooie brief weer uit Den Haag, wel bedankt. We komen met onze briefwisseling al aardig op stoom, al moet ik nog steeds wennen aan Friesland.

Onze misschien wel mooiste provincie! Mij valt vooral de mentaliteit op: de goedmoedige maar wat wegkijkerige, dikwijls inschikkelijke volksaard van de Friezen. Dat went nog niet.

Altijd de kool en de geit willen sparen. Nooit eens uitgesproken, ik vermoed uit berekendheid. Nooit zul je horen: zo denk ik er over! Heel zelden een duidelijke mening.

Soms verdenk ik Friezen er van best een opvatting te hebben, maar die liever voor zich te houden. Zo houden ze in Friesland iedereen te vriend, inclusief zichzelf. Merkwaardig, voor de nakomelingen van Troelstra en Domela.

Bang om een mening te geven, desnoods een verkeerde. Straks wordt je nog gevraagd om je opvatting uit te leggen, of erger: te verdedigen! De garnalenvissers die stilletjes de nek wordt omgedraaid, de schapenboeren van wie steeds meer dieren omkomen door die natuurfreaks met hun loslopende wolven, melkveehouders die grote moeite hebben om overeind te blijven.

Wat ik hier aldoor hoor? ‘Ja, nou, iedereen heeft het tegenwoordig moeilijk! Je zult als overheid maar over zulk weerbarstig volk gaan! Valt heus niet mee hoor, om vandaag de dag politieagent te zijn! Dooddoeners, daar grossieren ze hier in.

Ook in de lokale media is het hier altijd: enerzijds dit en anderzijds dat, maar geen standpunt. Alleen op milieugebied lopen de media zo massaal achter die kaviaar-socialisten van GroenLinks aan, dat ik zo zoetjesaan hunker naar tegengeluid.

Alle fossiele energie binnen een halfjaar de wereld uit, te beginnen uit Friesland! Maar vertel me er dan wel even bij hoe we de winter doorkomen, hoe de supermarkten worden bevoorraad, waar ik warm mag douchen en hoe we op vakantie gaan – zeker met een roeiboot naar de Stille Oceaan, achter Floortje Dessing aan!

De krant wordt ’s nachts gedrukt en overdag nagepraat door Omrop Fryslan, zo kan die zich geen buil vallen. Zouden ze het soms jammer vinden dat zo’n ongeluk met die brandende autoboot niet op de voorspelde milieuramp uitdraaide?

Dat eeuwige meehuilen met de zeehondjes, meekrijsen met de zeemeeuwen, meeblaffen met de bedreigde wolfjes, bevertjes en andere gore ratten die de boel ondergraven. Waarom denk je dat we honderd jaar geleden de laatste wolven afschoten?

Intussen spuiten Friezen hun landerijen elk jaar vol smerige bestrijdingsmiddelen en nu is toch wel duidelijk dat die bij mens en dier onomkeerbare schade teweeg brengen, bij de betrokken boeren op de eerste plaats. De hypocrisie.

Op vakantie in Frankrijk hoorde ik Macron. Die zei: nou wel even genoeg milieumaatregelen, de industrie moet ook aan de gang. Anders kunnen we eerdaags de pensioenen niet meer betalen!

Ook in die discussie over de Lelylijn laat Friesland zich nogal in de kaart kijken: niks met de Randstad hebben, maar wel graag zo’n miljardenverbinding. Den Haag moet in elk geval laten zien dat wij Friezen, die dus liefst ver blijven van alle westerse heisa, er toch ook wel een beetje bij horen.

Zo zie ik Friezen aldoor ‘hinkelje’ op tegenstrijdige gedachten. Neem het vooral niet als kritiek, want ik weet intussen dat Friezen daar niet best tegen kunnen. Ook heb ik al gehoord: als het je niet aanstaat, dan weet je de Afsluitdijk toch wel te vinden? Is dat nou sterk?

Weerwerk is mijn ding. Tegengas moet. Kom daar in Friesland eens om! Soms denk ik: snap mij nou! Tis juist dat ik van Friesland hou!

Reikhalzend kijk ik al uit naar jouw bemerkingen. Ben benieuwd. Misschien zit ik er wel helemaal naast!

Dikke groeten weer uit Ouwe Syl,

van Jos

PS. Niet met je hele familie naar Thai restaurant Pranom in Stiens gaan, hoor. Hun gerechten zijn superlekker, maar je kunt er alleen afhalen!

Ha die Jos,

Dank voor opnieuw een prikkelende brief. Het zal mijn Fryske aard zijn, die ervoor zorgt dat ik het overgrote deel van je brief ongenuanceerd vindt. En dat zeg ik natuurlijk met een knipoog, want ik vind het een leuke uitdaging om je een kijkje te geven in (mijn beeld van) de Fryske collectieve gedachtegang.

Ik denk dat je beeld dat Friezen best een opvatting hebben, maar deze liever voor zich houden, voor een deel een schot in de roos is.

Natuurlijk hebben we allemaal persoonlijke opvattingen. Maar we hebben ook geleerd dat het niet altijd loont om die zomaar te spuwen. Dat moet nuttig zijn, en we moeten in een vertrouwde en veilige omgeving wanen. Het hangt er dus deels vanaf wie we tegenover ons hebben.

Je wilt jezelf niet in je voet schieten door de verkeerde dingen tegen mensen te zeggen waar je later weer last van krijgt. Dus berekenend? Tot op zekere hoogte zeker! Juist omdat we zo naar binnen gekeerd zijn, en de kleine mienskip zo belangrijk is.

Tegelijkertijd is het wel gewoon écht de Fryske nuchterheid: raakt het mij of mijn directe omgeving? Nee? Waarom zou ik er dan energie in steken? Ik heb toch potjandorie wel wat beters te doen. Laat een ander zich daar druk om maken.

Overigens moest ik na het lezen van je laatste brief meteen denken aan het nummer van Gurbe Douwstra, ‘Lit jim gean Friezen’. Ik kan me zomaar voorstellen dat jij je prima kunt vinden in het refrein: kom op Friezen, laat je toch eens gaan!

Grappig: Anneke van voor haar verhuizing naar de Randstad zou het volledig met je eens zijn. Kom op jongens, de wereld draait door, we moeten mee, we moeten ontwikkelen, we moeten keuzes maken!

Anneke van nu, na bijna drie jaar in het Westen, ziet juist de charme van de coupletten. We laten ons heus gaan, maar wel ‘op ús eigen betingsten’: op onze eigen voorwaarden. En voor de dingen die ons écht aan het hart gaan. Ik nodig je van harte uit dat nummer eens goed te beluisteren!

Stel je overigens voor dat we als Friezen meer van jouw Westerse ‘tegengas-mentaliteit’ zouden hebben. Zou Fryslân dan Fryslân nog wel zijn? Het is toch ook wat het is, juist DOORDAT we zijn wie we zijn?

Persoonlijk kan ik me zo voorstellen, dat die mix van enerzijds die Fryske inschikkelijke mentaliteit en anderzijds dat Fryske vuur op de juiste momenten, een belangrijke reden is van ons voortbestaan als prachtige provinsje.

Om deze brief dan maar af te sluiten met een heerlijke dooddoener: de waarheid zou zo maar eens in het midden tussen onze beide meningen kunnen liggen. Ik kijk uit naar je volgende brief en jij krijgt uiteraard weer de hertelike groetnis uit Den Haag,

Anneke