BILDTSE BLUF: “Het is vandaag brodzich waar”
Jonge Friezen trekken naar het Westen, terwijl steeds meer Randstedelingen naar het Noorden verhuizen. In Bildtse Bluf vertellen ze zelf er zelf over.
Hoi Anneke,
Veel dank weer voor je prima brief. Je neemt het vooral op voor de uiterlijk vaak onbewogen Friezen en legt uit hoe het zit met hun wat gesloten volkskarakter. Dat is natuurlijk het gevolg van eeuwenlange ontwikkeling. Ik heb er totaal geen verstand van, dat eerst. Ik zie slechts wat ik zie, hoor wat ik hoor, merk wat Friezen aan mij van zich laten merken.
Ik moest er aan denken toen ik vorige week op tv zag hoe er voor de deur van een ambassade in jouw Den Haag een Koran in stukken werd gescheurd, enkel om te provoceren. Dat ik dacht: hoe smakeloos en vooral zinloos!
Zoiets zou in Friesland nooit gebeuren, denk ik. Niet omdat Friezen zo’n protestactie niet zouden aandurven, maar simpelweg omdat ze daar het nut niet van zien. Omdat we straks toch weer samen door diezelfde deur verder moeten, geen ontkomen aan.
En dan helpt het niet om de ander eerst flink op stang te jagen, te beledigen of anderszins tegen de haren in te strijken. Waarom zou je dat nou doen? Omdat het mag? Is dat dan de manier? Maar nieuwkomers mogen zich ook best afvragen: wil ik hier eigenlijk zijn?
Of wil ik me alleen maar afzetten tegen Nederland? Onhebbelijk doen in m’n gastland? Ik zeg: als je in deze samenleving niet wilt leven, moet je hier niet komen. Als je dus beslist wilt leven volgens Koranregels zoals die elders gelden, met onverdoofde slachtpartijen, vrouwenbesnijdenis en dat soort feestelijkheden, dan kun je misschien beter elders gaan.
Van de week hoorde ik iemand over vluchtelingen zeggen: ze zijn vertrokken maar nooit aangekomen. Dat dacht ik ook bij het zien van die tv uitzending over oudere, volkomen ontheemde Marokkanen in Den Haag en Rotterdam. Levenslang ergens wonen waar je je niet thuis voelt. Het allerergste is: nu nog is het zo, zelfs in de vierde generatie!
Nederland heeft verplichtingen naar de oude gastarbeiders, zeker. Maar is loyaliteit geen tweerichtingverkeer?
Dit lijkt mij cruciaal. Iedereen moet zijn plaats weten, mag daar soms ook best eens op gewezen worden. Zelf woonde ik vele jaren in de islamitische wereld, machtig interessant vond ik het in Noord-Afrika en in het Midden-Oosten, ook in Azie. In sommige landen waren bijvoorbeeld kerken verboden en christenen dikwijls doelwit van haatacties. Maar ik had daar niets in te brengen, moest me vooral gedeisd houden.
Wie buiten zijn eigen land gaat, om wat voor reden dan ook, moet zich in het buitenland aanpassen en mag niet verwachten dat het buitenland zich aanpast. Daar wringt vaak de schoen. Nederland hoeft zich niet aan te passen aan buitenlanders, juist die taak hebben de nieuwkomers. Niet voor niks is de uitdrukking: When in Rome, do like de Romans.
Moslims hoeven in Rome heus niet meteen katholiek te worden, maar mogen ook niet verwachten, of eisen, dat met hun komst het islamitisch recht van kracht wordt in Rome. Daarbij wijs ik er op dat kerken in Mekka, zoals in heel het Saoedische koninkrijk, streng verboden zijn, net als christelijke bijeenkomsten.
Simpel als wat: pas je aan! Zeker als je ergens te gast bent. Zo pas ik me aan in mijn adoptieprovincie, nota bene gewoon in Nederland. Met veel plezier, want ik ben hier in alle vrijheid gekomen, helemaal uit mezelf, omdat ik het leven in Friesland erg aantrekkelijk vind, heel erg fijn.
Ik ben een soort asielzoeker in eigen land: ik kijk rond en ik luister, ik leer en ik geniet. En ik schrijf daar ook over, over alles wat me opvalt.
Natuurlijk heb ik over sommige dingen een opvatting en ik vind een gedachtenwisseling altijd leerzaam, zelfs al worden we het er alleen maar over eens dat we het niet eens zijn. Dat vind ik stiekem wel leuk en in elk geval boeiender dan het aldoor eens te zijn. Maar ik zal mijn mening niet aan mijn nieuwe buren opdringen. Dat is de makke met de Heilige Schrift of de Koran. Daarom zeg ik: alle geloof hou je fijn voor jezelf! Maar geloof in je omgeving, in je buren, in je land.
Uit jouw brief heb ik goed begrepen dat de ingetogen Friezen over veel dingen doorgaans best een mening hebben, maar zich ook realiseren dat het niet altijd zin heeft om die rond te toeteren, al heb je ook in Friesland natuurlijk vrijheid van meningsuiting.
Dan gaat de mienskip toch voor. We moeten er hier samen uit komen, samen leven. Elkaar niet irritant voor de voeten gaan lopen. Daar valt weer wat te leren.
Ik wil je vandaag eens uitdrukkelijk schrijven hoe fijn ik het in Friesland heb. Al die mooie mensen, al mag er van mij wel wat meer peper bij. De prachtige, weidse uitzichten hier leiden bij mij vaak ook tot nieuwe inzichten.
Wel bedankt weer voor je openhartige brief, ik kijk al weer uit naar de volgende!
Met veel hartelijks,
Jos
Ha die Jos,
Ik heb je brief met veel interesse gelezen, specifiek daar waar je reflecteert op je eigen ervaringen met het wonen in het ‘echte’ buitenland. Want inderdaad, Fryslân is een bijzondere provincie en de Friezen zijn een bijzonder volkje, maar natuurlijk wel, naast Fries, ook ‘gewoon’ Nederlander. Daar ben ik persoonlijk blij om hoor, in ons eentje zouden we het lange termijn niet redden. Hoe stoer we daar soms ook over doen.
Tijdens mijn vakantie heb ik overigens het Westen voor wat langere tijd verruild voor het leven in het noorden! Er zijn me wel weer wat zaken opgevallen die ik graag met je deel.
Ik verbleef een tijd bij mijn familie, en heb me daar verwonderd over hoe dat gaat met mensen uit de mienskip die bij elkaar langskomen voor opknap-klusjes in en rondom het huis, bijvoorbeeld timmer- en schilderwerk. Je moet niet denken dat daar data voor worden afgesproken.
Meestal is de afspraak ‘Kom maar wanneer je tijd hebt, er is altijd wel iemand thuis.’ Begin van de week komt de zoon van een dorpsgenoot de goten opknappen. En van hem hoor je dan dat de schilder volgende week maandag komt.
Prima, volgens mijn ouders. ‘Prima?!’ dacht ik toen. Er stonden toch een paar dagen weg gepland? Ja, prima, want het is een goede vriend van de familie, en hij zal zich wel redden. En qua financiën? Als het even kan is het ruilhandel: als jij mijn verfklus doet, dan leg ik jouw oprit er wel even opnieuw in.
Voor iedereen hier is deze gang van zaken de normaalste zaak van de wereld, maar de Westerling in mij moest er toch weer even aan wennen. Ik zit helemaal in de ‘tijdslot-afspreken-en-balen-
Voor een korte vakantie heb ik ook nog in Oude Willem vertoefd, op de grens tussen Fryslân en Drenthe. Daar deed ik mee aan een hardloopwedstrijdje, op een dag dat het weer erg warm was, met een hoge vochtigheidsgraad.
De omroeper sprak tijdens zijn welkomstwoord richting de lopers Nederlands, maar moest toch even een Fryske uitdrukking kwijt in de beschrijving weersomstandigheden: ‘Wij Friezen zouden zeggen’, zei de beste man, ’het is vandaag brodzich waar’, waarna vanuit de helft van de deelnemers enthousiast instemmend gemurmel opkwam.
Dat vond ik prachtig. In principe is ‘broeierig’ een prima vertaling, maar blijkbaar zit daar toch een nuance in, waardoor we ons toch liever met het Fryske woord uitdrukken.
Er zijn meer van die woorden in het Frysk waarvoor de Nederlandse vertaling toch de lading niet helemaal dekt. Ik zal er eens extra op letten in mijn dagelijks leven, en deze met je delen! Dat maakt mij overigens nog benieuwd: heb jij in je tijd in Fryslân al een favoriet Frysk woord of Fryske uitdrukking opgedaan?
Benieuwd naar je volgende brief met overdenkingen en belevenissen teken ik, opnieuw met de hertelike groetnis, dit keer eens uit Fryslân,
Anneke
