Bildtse Bluf: “De boel moat net fertutearzje!”
Jonge Friezen trekken naar het Westen, terwijl steeds meer Randstedelingen naar het Noorden verhuizen. In Bildtse Bluf vertellen ze er zelf over.
Hoi Anneke,
Dank voor je nieuwste brief, die ik met toenemend plezier heb gelezen. Jij hebt ook wel een beetje gelijk: niet elk initiatief in Friesland is meteen een aanslag op onze prachtprovincie. Mijn oproep is: laat Friesland zichzelf blijven. Mooi, kalm en rustig. Een groot museum van wellevendheid, van savoir vivre, om het maar op z’n Fries te zeggen. Nederland en omstreken kijken er jaloers naar!
Las net in de Leeuwarder dat er onlangs groot onderzoek is gedaan naar de invloed van het toenemende toerisme in met name zuidwest Friesland. Het deed me deugd om te lezen dat ik, als nieuwkomer, niet de enige ben die zich hierover zorgen maakt.
Zelf spreek ik geregeld Friese buurtgenoten die net als ik helemaal niks moeten hebben van massatoerisme. Druktemakers willen het Westen dolgraag naar Friesland importeren, meestal uit eigengewin.
De overheid moet dat niet aanmoedigen. Die is er op de allereerste plaats om te doen wat de mensen willen, om z’n burgers te beschermen. Om onze woonomgeving veilig, vredig, schoon en gezond te houden.
Friese overheden bemoeien zich aldoor met dingen die ze niks aan gaan en juist daardoor komen ze aan hun eigenlijke taak niet meer toe!
Theaters, toerisme, festivals, ons stadhuis sponsort de gekste projecten: van regenboogvlaggen, voedelbossen tot spaarlampen, lawaaiige activiteiten liefst bij anderen voor de deur, tot en met de orgels in de Friese dorpskerken. Ik zeg: geen belastinggeld naar particuliere hobby’s!
Zorg dat de straatverlichting het doet, veeg de straten en organiseer het zo dat bejaarden in de buitengebieden geen onmogelijke reis hoeven te ondernemen met hun rollator om hun eigen, duurbetaalde stadhuis te bereiken als ze een nieuw paspoort nodig hebben. Geen torenhoge gemeentebelasting om allerlei privehobby’s te betalen! Laat de mensen met rust! Dat vragen ze.
Bij mij in het dorp namen een paar meiden zelf het initiatief voor nieuwe tennisbanen, bravo! Goeddeels betaald door crowd-funding: een veelbelovende loterij en particuliere donateurs. Dat de gemeente na zo’n sponsorsucces besluit om ook een klein duitje in de zak te doen, ik ben er in principe tegen, maar vooruit. Maar eerst moet blijken dat alle burgers zo’n initiatief echt willen en ook bereid zijn om daarvoor zelf in hun eigen buidels te tasten!
Om de dingen duidelijk te krijgen en om mijn standpunten te verhelderen in onze briefwisseling, onze polemiek mag ik wel zeggen, zet ik de zaken graag op scherp, Anneke! Dan weten de meelezers en de luisteraars, die onze brieven volgen, meteen waar ze met mij, met ons, aan toe zijn!
Met het uitroepen van dat oude Franeker prive-planetarium tot werelderfgoed ging het vorige week al meteen fout: rijen! Nu moet je al reserveren. Terwijl het allerleukste van dat woonkamer-planetarium, waarvoor Eise Eisinga nooit een dubbeltje subsidie kreeg, nu juist was dat je er voorheen in alle Friese rust kon rondkijken. Nooit rijen, nooit drukte. Ze willen per se files naar Friesland!
Goed voorbeeld van ernstige misdraging door onze overheid is dat zogenoemde Starbarn-project voor buurtschap de Zwarte Haan. Niet e e n bewoner van de mienskip Zwarte Haan is voor invasies van nachtelijke sterrenkijkers, inwoners zijn zonder uitzondering fel tegen: ze willen hun rust behouden. Maar de gemeente wil het plan per-se doordrukken. Tegen de wil van de bewoners. Die gingen naar de rechter.
Onbehoorlijk bestuur, oordeelde de rechter. Hij verwees het plan naar de prullenbak. Maar Waadhoeke ging schaamteloos in beroep! De gemeente, die er is om geen andere reden dan om ons te dienen, stelde een advocaat aan om de beslissing van de rechter aan te vechten en de bewoners worden dusdoende gewongen om zo’n peperdure advocaat (die dus tegen hen procedeert) te betalen, van hun belastinggeld.
Ik bedoel maar, Anneke! Laten we in hemelsnaam voorzichtig zijn met Friesland. Ga maar kijken bij jou in Scheveningen. Geheel verpest door projectontwikkelaars. Gewone Hagenaars komen er niet meer en kunnen er ook niet komen, want de boulevard is dicht voor auto’s.
Grootste gevaar vormen de ambtenaren. Die moeten wel aldoor met plannen komen, anders kunnen ze naar huis: met ontslag! Uit die hoek hebben we aldoor te vrezen. Want al zeven kabinetten wordt er gesproken over minder overheid, over minder ambtenaren. Maar er komen er telkens meer!
Volgende week schrijf ik je graag over mijn kijk op het Haagse straatbeeld, waar je om vroeg. Maar voor nu laat ik het hierbij, want onze brieven zijn niet van elastiek! Ik kijk weer uit naar jouw visie!
Dikke groeten uit jouw mooie, rustige Fryslan, van
Jos
Ha die Jos,
Dank weer voor je, in dit geval ook voor mij, rake observaties. Dat ‘massa’, dat ‘over’ en dat ‘te’: daar gaat het dan toch mis. Dat ben ik volledig met je eens. Het doordrukken van plannen, daar kan ik me ook enorm aan irriteren.
In het Haagse zie ik dat uiteraard ook vaker dan me lief is. Plannen zijn niet alleen plannen met voors en tegens en met kosten en baten, maar in veel gevallen zit daar een belangrijk deel persoonlijk belang bij: het is dan bijna iemands kind. Het vraagt een pas op de plaats, een objectieve visie, alle feiten weer even op een rijtje: willen we dit nu nog steeds en is het een even goed idee als dat het leek? Ik herken in jouw verhaal, dat die rust en rationaliteit er vaak niet is, in de politiek. Landelijk niet, maar provinciaal en regionaal ook niet. Funest, in sommige gevallen.
Maar, tegelijkertijd: ontwikkeling gaat natuurlijk bijna nooit zonder horten en stoten. Soms zijn plannen die voor de nuchtere Fries in eerste instantie een belachelijk idee lijken, op de lange termijn wel gewoon écht de investering waard. Ik herken dergelijke situatie toen er nieuw gebouwd werd in mijn geboortedorp.
Uiteraard zijn de mensen die hun uitzicht kwijtraken, altijd tegen. En terecht: die vorm van woongenot gaat teloor. Tijdens de bouw was er veel gemor van de traditionele bewoners. Maar nu, een paar jaar later, staat de boel.
En eerlijk: het is een aanwinst voor het dorp. Niet alleen de mensen, maar ook de huizen zelf, voor het dorpsaanzicht. Het geeft toch het gevoel dat het dorp niet verloren gaat. Want ik zei het eerder Jos, daar zit dan weer mijn angst, als nieuwe impulsen helemaal uit blijven: dat de boel verloedert. Op z’n Frysk zou ik zeggen: de boel moat net fertutearzje!
Aan het einde van deze brief wilde ik nog een persoonlijke noot delen, over het bijzondere, bijna schizofrene gevoel dat ik ervaar, elke keer als ik mijn thuis in de stad verruil voor het thús in Fryslân, en andersom. Soms overvalt me dat gevoel ergens nooit helemaal in alle rust thuis te zijn: dan ben ik jaloers op de mensen die van nature honkvast zijn. Alles op één plek hebben. Niet hoeven te kiezen tussen die zaterdag strand met vrienden of die familieverjaardag op zondag, puur door de letterlijke afstand.
En tegelijkertijd – gelukkig vaker – prijs ik mezelf ontzettend gelukkig: dat ik in zo’n prachtige, rustige en beschermde omgeving ben opgegroeid. Dat ik mezelf het avontuur, de kansen en de inspirerende, gelijkgezinde mensen die de Randstad biedt, niet heb ontzegd. Dat ik de mogelijkheid heb om periodes terug te gaan en het beste van beide werelden kan pakken. Maar soms denk ik: ben ik niet ten diepste gewoon een honkvaste Friezin, die nu vooral doet alsof?
Je vertelt vaak over het avontuurlijke leven waar je op terugkijkt, Jos: over je ervaringen met wonen over de hele wereld en over jullie tweede thuis in Frankrijk. Herken je iets in mijn overdenkingen? Menselijk, of echt wel aard van het beestje, wat jou betreft? Ik kijk enorm uit naar je visie hierop!
Voor nu weer de hertelike groetnis uit het altijd bruisende Den Haag,
Anneke
