
Foto: Omroep Zilt, Richard de Boer
De weg ernaartoe zit vol obstakels, maar de gemeente Waadhoeke ziet mogelijkheden voor een energielandschap tussen Sexbierum en de A31. “De skep kin folgend jier noch net yn de grûn, mar it is seker wol kânsryk.”
Dat zei beleidsmedewerker Eibert van der Woude deze week in de gemeenteraad. Waadhoeke wil in 2040 een volledig energieneutrale gemeente zijn en streeft daarom naar een groot energiepark op eigen grond.
Het moet een park worden dat voor 60 tot 100 procent in handen komt van de lokale gemeenschap. Er wordt vooral ingezet op zonneweiden en windmolens, maar ook wordt gedacht aan het opwekken en opslaan van thermische warmte in zoutkoepels. “Wy ha it altyd oer wyn en sinne, mar der is ek in grutte waarmtefraach.”

In de afgelopen twee jaar zijn verschillende adviesbureau’s aan de slag gegaan met het onderzoeken van de mogelijkheden voor een energiepark in een 271 hectare groot zoekgebied tussen Sexbierum en de A31. Ook is er gepraat met bedrijven, dorpsbelangen en omwonenden.
Al die onderzoeken werden afgelopen dinsdag aan de raad gepresenteerd en laten zien dat er behoorlijk wat uitdagingen liggen voordat er een energielandschap kan worden gerealiseerd.
Leefgebied van weidevogels
Zo is er in het zoekgebied sprake van een wirwar aan grondeigenaren. Het terrein van het mislukte glastuinbouwproject Waddenglas is in gemeentelijk eigendom, maar de overige stukken land zijn in bezit van het windpark De Bjirmen, Wetterskip en particuliere eigenaren.
In alle gevallen is er een bestemmingswijziging nodig. Ook moet er een robuust plan komen voor het watersysteem, omdat het gebied kampt met verdroging, bodemdaling en verzilting.

Het hele terrein is bovendien het leefgebied van weidevogels zoals de grutto, kievit, tureluur en scholekster. Daarnaast worden er ook nog tientallen andere beschermde vogelsoorten gesignaleerd.
Raadsleden Hans Nauta (FNP) en Haaye Hoekstra (Gemeentebelangen) stelden dinsdagavond zich de vraag of daar wel voldoende rekening mee wordt gehouden in de plannen.
In de tussentijd hebben de kassen bij Sexbierum een nieuwe eigenaar gekregen, die zelf ook ambitieuze plannen heeft om zonne-energie op te wekken en te combineren met bedrijvigheid.
Ideeën mogen “schuren”
Daar komt nog bij dat de ideeën rond het energielandschap haaks staan op het staande beleid van de provincie Fryslân. Die wil er geen nieuwe grote zonneweiden op landbouwgrond meer bij hebben. Ook zijn torenhoge windturbines uit den boze voor het provinciebestuur.
Maar de ideeën van Waadhoeke mogen best wel “schuren” met die doelstellingen, vindt beleidsmedewerker Eibert van der Woude. “It past no net yn provinsjaal belied, mar dy diskusje moatte wy wol fiere.”
Dat maakt het voor CDA-raadslid Rien Venema “heel lastig” om koers te bepalen. “Als we wettelijk gezien niets met windenergie mogen, wat beslissen we dan straks en op basis waarvan? Als we 200 hectare grond erbij kopen, hebben we daar dan wel wat aan? Of blijven we er straks mee zitten, net als met Waddenglas?”
Onderstation Herbaijum loopt vol
De financiële haalbaarheid van het project is door adviesbureau Enber bekeken. Uit die analyse blijkt dat er pas bij zo’n 200 hectare aan zonneweide sprake is van een gunstig rendement voor deelnemers.
Een belangrijke factor bij de plannen is hoe het energielandschap wordt aangesloten op het elektriciteitsnet. Het huidige onderstation Kiesterzijl bij Herbaijum van netbeheerder Liander dreigt tussen nu en 2025 vol te raken en uitbreiding lijkt lastig.

“Er zijn veel onderstations die nu al volzitten”, vertelde Liander-manager Renée Barbilion aan de raad. “Alleen al in Friesland staan er nu vijf nieuwe onderstations in de planning.” De gemeente hoopt dat het energielandschap een trigger kan zijn om nieuwbouw in Herbaijum te versnellen in de komende jaren.
‘Eerappels binne gyn sipels’
De gemeente vat de plannen in zijn eigen notitie samen als ‘kansrijk’, maar of ze ook haalbaar zijn, kan nog niet worden gezegd. ‘Als je hard trekt aan lokaal eigendom, dan moet je ergens rendement inleveren. Als je hard inzet op weidevogels, dan lever je in op ruimte voor duurzame energie.’
Zo is er nog veel onzeker – tot aan de naam van het project toe. Te pas en te onpas worden de termen ‘energielandschap’ en ‘klimaatlandschap’ door elkaar gebruikt, merkte VVD-raadslid Teun de Jong op. “Ik hecht d’r al an om at ’t om eerappels gaat, ’t eerappels te noemen en gyn sipels.”

Procesmanager Anke Lodder gaf te kennen dat gaandeweg het onderzoekstraject steeds vaker over ‘klimaatlandschap’ werd gesproken.
Ook in de gemeentelijke notitie wordt daaraan de voorkeur gegeven: ‘Deze naam sluit beter aan bij de doelstellingen, waarbij naast energieopwek ook aandacht is voor klimaatadaptatie, bodemdaling, verzilting en droogte, met mogelijkheden voor natuur en groen.’
Volgende week donderdag zal de raad inhoudelijk verder discussiëren over de plannen. Het is de bedoeling dat op 23 januari volgend jaar een besluit wordt genomen over de gebiedsontwikkeling.