Watertaxi’s varen nog steeds te hard in het donker: “Waddenzee is nu een wildwest”

Watertaxi’s op de Waddenzee varen nog steeds te hard in het donker. Tussen september en december zijn er bijna 230 snelheidsoverschrijdingen gemaakt in de nacht. Dat blijkt uit onderzoek van Omrop Fryslân.

De aanleiding voor het onderzoek is het fatale ongeluk tussen watertaxi Stormloper en snelboot Tiger in 2022, waarbij beide schepen te hard voeren.

Van september tot en met december vorig jaar hebben zeven watertaxi’s in ieder geval 228 keer sneller gevaren dan toegestaan, volgens gegevens van MarineTraffic. Een jaar geleden hebben de taxi’s in dezelfde periode 155 keer de toegestane snelheden overreden. Dat is een stijging van 50 procent.

In het donker mogen watertaxi’s niet sneller varen dan 20 kilometer per uur. De veerdiensten mogen wel sneller varen in het donker, als ze binnen de vaargeul blijven. Overdag hebben ze geen maximumsnelheid waar ze zich aan moeten houden.

Zorgelijk
Een woordvoerder van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat noemt de resultaten van het onderzoek zorgelijk.

“We nemen de nautische veiligheid op de Waddenzee zeer serieus. De watertaxiondernemers geven in onze overleggen met hen aan dat ook te doen. We zullen dit daarom ter sprake brengen in onze overleggen met hen.”

De watertaxibedrijven vinden dat het onderzoek laat zien dat er nog steeds een groot en aanhoudende behoefte aan 24-uurs bereikbaarheid van en naar de Waddeneilanden. In een schriftelijke reactie laten ze samen weten:

“Een vlotte overtocht naar de Waddeneilanden wordt al 35 jaar verzorgd door een beperkt aantal professionele bedrijven, die met gecertificeerde beroepsschepen en beroepsbemanning deze diensten naast hun corebusiness (kunnen) aanbieden.”

Met professionele schepen en gecertificeerde bemanning kan er volgens de watertaxiondernemers veilig worden gevaren bij hogere snelheden.

Kleine veerpont
De ondernemers zijn al enige tijd met het ministerie in gesprek om invulling te geven aan de motie van Kamerlid Cor Pierik van de BBB. Hij wil de bereikbaarheid van de eilanden verbeteren door watertaxi’s aan te wijzen als kleine veerpont.

Een wettelijk erkende kleine veerpont heeft meer ruimte om af te wijken van de snelheidseisen, bijvoorbeeld in de nacht, als dat nodig is voor een veilige, maar ook snellere en dus efficiënte oversteek.

“We betreuren het ten zeerste dat dit zo lang moet duren”, zeggen de watertaxibedrijven over het uitblijven van een besluit.

Dirk Spoor, directeur van Rederij Doeksen, begrijpt de frustratie van de ondernemers dat er in de wet- en regelgeving nog geen duidelijke positie voor watertaxi’s ligt. Hij ziet in de praktijk dat er behoefte is aan vervoer op de Waddenzee, ook in de nachtelijke uren.

De rederij heeft na het dodelijke bootongeluk van 2022 de keuze gemaakt om met de waddentaxi Zeehond niet meer in het donker te varen, op één uitzondering na: de afvaart van 08.30 uur.

“De tijd van 08.30 is in overleg tussen scholen, ondernemers en gemeenten tot stand gekomen”, zegt Spoor. De watertaxiregeling tussen Vlieland en Terschelling is ooit ontstaan voor schoolkinderen, maar alle afvaarten van de waddentaxi zijn te boeken voor iedereen.

“Alle betrokkenen hebben ons gevraagd om een dienstregeling te varen die om 08.30 vertrekt van Vlieland naar Terschelling. Daardoor varen we een aantal weken per jaar het eerste stukje dus voor zonsopgang.”

De Zeehond vaart dus in de wintermaanden, zoals december, een tijdje in het donker. De rederij houdt zich daarbij aan de maximumsnelheid van 20 kilometer per uur, zegt Spoor. Maar een overschrijding van 1 km/u is niet altijd te voorkomen.

“Een boot is geen auto en de zee is geen weg. Je hebt golven en tij, dus het werkt wat anders dan aan de wal”, zegt Spoor.

Spoor geeft aan dat de rederij via MarineTraffic haar eigen schepen ‘steekproefsgewijs’ controleert, maar zegt daarbij dat de snelheden via het platform niet helemaal te vertrouwen zijn, omdat er een afwijking kan zitten tussen de weergegeven en de echte snelheid.

Handhaving legt verantwoordelijkheid neer bij schippers
Omrop Fryslân heeft zowel Rijkswaterstaat als de politie geconfronteerd met de resultaten van het onderzoek, met de vraag: wat kunnen jullie beter doen als het gaat om de handhaving?

Rijkswaterstaat wil daar niet inhoudelijk op ingaan en geeft aan dat “er een grote verantwoordelijkheid bij schippers zelf ligt om zich aan de regels te houden en gevaarlijke situaties te voorkomen”.

Een woordvoerder van de politie geeft aan dat er extra aandacht is voor de veiligheid op de Waddenzee naar aanleiding van het ongeluk een paar jaar geleden.

“Zo is er in het najaar van 2024 een gezamenlijke handhavingsactie opgezet met Rijkswaterstaat gericht op watertaxi’s. Tijdens deze actie zijn geen snelheidsovertredingen vastgesteld.”

De vrouw van een van de dodelijke slachtoffers van het bootongeluk heeft haar zorgen uitgesproken over de snelheidsoverschrijdingen door watertaxi’s. “Het lijkt erop dat de zorgen die ik sinds het ongeluk heb, worden bevestigd. Kennelijk spelen vele belangen een rol.”

Het maakt volgens haar duidelijk hoe complex en ingewikkeld de situatie is qua bestuurlijke inrichting, overlegstructuur en cultuur.

“Maar onderbelicht blijft de veiligheid. En die moet voorop staan! De Waddenzee is nu een ‘wildwest’ waarbij de veiligheid van opvarenden op het spel staat. Het is schrikbarend en zorgwekkend dat hier nog steeds geen actie op wordt ondernomen.”

Volgens haar moet er snel meer zicht komen op de vaarsnelheid. Snelheidscontroles, handhaving en adequate wet- en regelgeving voor vaarverkeer zijn noodzakelijk, zegt ze.