Keatsmuseum worstelt met geld en tijd bij veiling van antieke kaatsballen

Het Keatsmuseum in Franeker zou de vijf antieke kaatsballen die aan het licht gekomen zijn graag willen. Maar waar deskundigen al bang voor waren: het museum worstelt met geld en tijd.

De vijf kaatsballen, van honderden jaren oud, waren van een ondertussen overleden verzamelaar. Eind april gaan ze onder de hamer bij Veilinghuis Ald Fryslân.

“Het zijn prijzen uit de tijd dat het kaatsen echt een spel van het volk was”, legt veilingmeester Haije Dijkstra uit.

De waarde van de kaatsballen verschilt sterk. Het is echt zilver en is ook ‘gemerkt’. Daardoor weet Ald Fryslân dat ze door Friese zilversmeden zijn gemaakt.

“We gaan ons best doen”, zegt voorzitter Bram Bonnema van het museum. “Deze vijf zouden we natuurlijk graag aan de collectie toevoegen.”

Maar of dat echt zal lukken, is nog onzeker. “Wij hebben het er in het bestuur over gehad, maar als er kaatsliefhebbers zijn die zo’n bal beslist willen hebben en de prijs opdrijven, dan ben ik bang dat het Kaatsmuseum moet afhaken. Want we hebben niet zo’n groot budget om zulke aankopen te doen.”

De oudste kaatsprijs zou weleens 8.000 euro op kunnen leveren bij de veiling. De andere ballen zijn minder waard. “Maar als je het optelt, dan wordt het toch een flink bedrag.”

Het Keatsmuseum was wel op de hoogte van de kaatsballen. “Want in onze documentatiecentrum van het museum hebben wij voor zover het bekend is foto’s en beschrijvingen van alle zilveren kaatsballen. Ze zijn ooit al eens eerder geveild, dus we wisten van het bestaan.”

Een zestal jaar geleden zijn de ballen ook even uitgestald geweest met de Kaatsweek in Franeker. Maar dat de ballen te koop zouden komen, dat had het museum een tijd geleden nog niet kunnen voorspellen.

“Het is zo verschrikkelijk kort dag”, verzucht Bonnema. “Het is nu net bekend, dan heb je misschien anderhalve week de tijd om geld bij elkaar te zoeken. Dat is erg krap, dus dat wordt gewoon moeilijk.”

Het bestuur van het museum wil nog kijken wat het kan doen en verkent opties. Zo is er bijvoorbeeld de Ottema-Kingma Stichting, die zich inzet voor het bevorderen van kunst- en cultuurhistorie in Fryslân.

“Die stichting heeft in het verleden ook een aantal zilveren ballen aangekocht. Wij zullen kijken of we iets in het werk kunnen stellen om mee te kunnen bieden.”

Je zou ook kunnen denken aan de provincie. “Als de provincie zegt: wij hebben er een potje voor, kunnen ze helpen aan te kopen en daarna in bruikleen geven, dan zou dat geweldig helpen”, zegt Bonnema.

Friese cultuursport
“Het kaatsen is natuurlijk wel een van de Friese cultuursporten. Als je naar die zilveren ballen kijkt, blijkt ook wel dat de zilversmederij een belangrijk vak was in het Friesland van die tijd. Het geeft een prachtig beeld van de kaatswedstrijden in de 18e en 19e eeuw.”

Evenals sporthistoricus Pieter Breuker vreest Bonnema dat de ballen bij een particulier in de kast of op de schoorsteenmantel terechtkomen.

“Dan heeft maar één er plezier van. In een museum kan iedereen ervan genieten en dan kun je er wat over vertellen, dat zou in mijn beleving een grote meerwaarde hebben.”

Wie de ballen in handen krijgt, zal over twaalf dagen blijken. De veiling vindt plaats op 29 april.