Onderzoek bij vliegbasis Leeuwarden: fijnstof blijft onder de limiet bij grootste oefening

De uitstoot van fijnstof bij de grootste luchtmachtoefening Frisian Flag van de vliegbasis Leeuwarden blijft onder de limiet. Maar van ultrafijnstof werden wel verhoogde concentraties gemeten bij vertrek en landing.

Onderzoeksinstituut TNO heeft vorig jaar bij Frisian Flag op verschillende plekken de luchtkwaliteit in de gaten gehouden. Onder andere in Jelsum.

Daar werden bij de oefening de hoogste concentraties ultrafijnstof gemeten. Dat had te maken met de windrichting. Die kwam voornamelijk uit het zuidwesten en stond dus in de richting van het dorp.

De aanleiding van het onderzoek is de zorg die omwonenden hebben over de uitstoot van fijnstof en ultrafijnstof door de militaire vliegtuigen.

Omwonenden klagen bijvoorbeeld over zwart stof op auto’s en kozijnen. Dat zou kunnen komen door de vliegbewegingen.

Ultrafijnstof zijn deeltjes die kleiner zijn dan 100 nanometer. Een nanometer is één miljoenste van een millimeter.

De stof komt vrij bij verbrandingsprocessen zoals autorijden, vliegen of het aansteken van een een barbecue. Het kan waarschijnlijk ook door de natuur worden gemaakt. Het komt dan vrij bij chemische reacties in de atmosfeer of bij de uitbarsting van een vulkaan.

Bij ultrafijnstof gaat het volgens TNO om piekmomenten. Het gemiddelde over een dag is vergelijkbaar met een stedelijke omgeving. De concentraties die gemeten zijn komen ook op hetzelfde uit als bij eerdere metingen bij de luchtmachtdagen op de vliegbasis in 2016.

Geen invloed luchtkwaliteit
Er is door TNO op verschillende dagen gemeten. Eerst op de ‘gewone’ vliegdagen, in het weekend en bij de oefening Frisian Flag.

TNO concludeert dat de uitstoot van fijnstof door het vliegverkeer in al die scenario’s geen meetbare invloed heeft op de luchtkwaliteit.

Ook de uitstoot van stikstof, wat ook vrijkomt bij vliegen, blijft ruim onder de nu geldende normen.

De werkgroep luchtkwaliteit van de vliegbasis Leeuwarden heeft aangedrongen op het onderzoek.

Vooral nadat uit onderzoek van TNO bleek dat de uitstoot van gevaarlijke stoffen rondom Schiphol erg hoog is. Daar wordt op dit moment ook nog onderzoek gedaan naar de effecten van het vliegverkeer op de volksgezondheid.

Permanent meten
Bij de werkgroep zien ze geen reden om nu onmiddellijk in actie te komen. Vooral omdat de gemeten stoffen onder de norm blijven. Al dringen ze aan op vervolgonderzoek naar de uitstoot van ultrafijnstof.

Er zou een permanent meetpunt moeten komen aan de kant van Jelsum, vindt de werkgroep. Een andere optie is dit onderzoek over een aantal jaar te herhalen. Dat helpt bij het vergroten van kennis over de uitstoot.

Ook willen ze uitkomsten van het onderzoek bij Schiphol afwachten en kijken welke lering daaruit getrokken kan worden.

Hinder voorkomen
De werkgroep stelt verder dat de WHO (World Health Organization) adviseert om blootstelling aan luchtvervuiling zoveel mogelijk te beperken.

Daarom is het van het grootste belang dat bij grote internationale oefeningen vliegtuigen vanaf hun eigen basis vliegen.

Naast luchtvervuiling voorkom je zo ook geluidshinder, stelt de werkgroep in een reactie.

GGD: te weinig voor harde conclusies
De GGD Fryslân stelt dat de conclusies van TNO dat vliegen invloed heeft op de luchtkwaliteit volgens verwachting is. Alleen hebben ze geen gegevens over langere tijd en is het daarom niet mogelijk om te zien of mensen er ziek van worden.

Al stelt de gezondheidsdienst dat het terugdringen van luchtvervuiling altijd een goede invloed heeft op de gezondheid. Aanstaande maandag bespreekt de commissie geluidshinder van de vliegbasis de uitkomsten van het onderzoek.