Kinderen thuishouden van school kan grote gevolgen hebben: “Er was zoveel wat hij niet kon”
Ouders die hun kinderen onwettig thuishouden wegens religieuze overtuigingen of levensopvattingen, worden hiervoor niet langer vervolgd. De gevolgen van het thuishouden van kinderen merken ze ook op de Maritieme Academie in Harlingen.
In Nederland gaan bijna alle kinderen naar school: dat moet ook, want vanaf 5 jaar zijn kinderen leerplichtig. In sommige gevallen kan echter door ouders een vrijstelling voor deze leerplicht worden aangevraagd.
Dat kan bijvoorbeeld wanneer een kind ernstig of chronisch ziek is, wanneer een kind in het buitenland naar school gaat of wanneer zijn ouders geen geschikte school kunnen vinden die aansluit op hun religieuze overtuigingen of levensopvattingen.
Meer ouders houden de kinderen thuis
Die laatste categorie, ook wel ‘richtingsbedenking’ genoemd, groeit hard.
Waren er in Nederland in schooljaar 2015-2016 nog ruim 700 kinderen die door hun ouders werden thuisgehouden vanwege ‘richtingsbezwaren’, in schooljaar 2023-2024 was dat aantal meer dan verdrievoudigd, tot over de 2.100.
Dat blijkt uit data van Ingrado, de landelijke vereniging van leerplichtambtenaren. Gegevens van de provincie heeft Ingrado niet beschikbaar, maar uit navraag bij de Friese gemeenten blijkt dat het in Fryslân over schooljaar 2023-2024 om minstens 83 kinderen ging.
Geen vervolging
Terwijl er dus 2.100 kinderen zijn die de leerplichtvrijstelling krijgen, zijn er ook kinderen die thuisgehouden worden zonder zo’n vrijstelling.
Ouders moeten namelijk een vrijstellingsverzoek indienen en daarna bekijkt een leerplichtambtenaar voor alle individuele gevallen of kinderen in aanmerking komen voor de vrijstelling.
Als de ambtenaar de vrijstelling niet toekent, wordt een proces-verbaal opgemaakt. In 2023-2024 liepen in Nederland ongeveer 160 van dergelijke strafzaken.
Nu geeft het Openbaar Ministerie dus aan niet langer zulke strafzaken tegen ouders te ondernemen. Als belangrijkste reden wordt daarvoor gegeven dat het vaak lange en complexe zaken zijn, die vaak niet als uitkomst hebben dat kinderen alsnog naar school gaan.
Bovendien worden door rechtbanken geen consequente, rechtlijnige uitspraken gedaan in dergelijke gevallen. Justitie spreekt daarom van te weinig juridische houvast.
Serieuze gevolgen
Het besluit heeft tot gevolg dat ouders in de toekomst zonder strafrechtelijke vervolging hun kinderen zomaar thuis zouden kunnen houden, en dat heeft serieuze gevolgen.
Directeur van de Maritieme Academie in Harlingen, Arjen Mintjes, weet er alles van: hij heeft die gevolgen van dichtbij ervaren.
“Een paar jaar geleden had ik een jongetje dat bij ons op school op een informatiemiddag met zijn vader kwam, hij was toen 12 jaar, en toen we hem vroegen welke lagere school hij had gehad, kwam eruit dat hij nooit onderwijs op een basisschool had gehad”, vertelt Mintjes.
Dat zorgde ervoor dat de jongen een grote, niet over te komen achterstand had opgelopen.
“Dit jongetje kon tellen tot het getal zes, hij kon niet lezen, hij kon bijna niet schrijven, hij kon bijna niets. Hij had helemaal niets gehad en vond dat zelf verschrikkelijk.”
“Dat jongetje heeft acht jaar lang met zijn vriendjes naar school gefietst, maar hij mocht er zelf niet heen”, gaat Mintjes door.
“Het kind heeft zo ook geen sociale omgeving en leert nooit om met anderen om te gaan. Alles wat je opdoet op een school, dat leer je dan niet.”
Geen controle op thuisonderwijs
De ouders hadden een leerplichtvrijstelling aangevraagd, op basis van de overtuiging dat het Nederlandse onderwijssysteem niet goed voor hun kinderen zou zijn.
Bij zo’n vrijstelling zouden de ouders het jongetje en zijn drie zusjes thuisonderwijs moeten aanbieden, maar daar is volgens Mintjes helemaal geen controle op.
Mintjes: “Dat er thuisonderwijs kan zijn, dat is dan maar zo, maar dan moet er controle op zijn. Dan moet er iemand langs bij de ouders.”
Nu is er volgens Mintjes alleen een controlemoment aan het eind van de basisschooltijd, en dat is te laat. Als dan ook nog de strafrechtelijke vervolging wegvalt, zullen dergelijke gevallen alleen maar vaker voorkomen, denkt Mintjes.
“Als je helemaal niets meer doet, als er helemaal geen controle meer is, hoeveel van zulke kinderen hebben we dan straks wel niet?”
Slechte afloop
Met het jongetje is het helaas op school niet goed afgelopen.
“Hij is anderhalf jaar bij ons op school geweest, maar het wilde gewoon niet. Er waren zoveel dingen die hij niet kende. We hebben wel bereikt dat die ouders zijn drie zusjes uiteindelijk op een normale lagere school hebben gezet, en dat was ons doel.”
Mintjes is duidelijk: “Het is niet automatisch zo dat kinderen beter worden van de overtuiging van hun ouders. “
