Hogere straf voor moord op Bildtse journalist Koos Koster

De drie mannen die vorige maand in El Salvador zijn veroordeeld voor de moord op Koos Koster uit Sint Anne, blijken in het definitieve schriftelijke vonnis een celstraf van 30 jaar te hebben gekregen. Dat is hoger dan aanvankelijk leek.

Toen het vonnis op 4 juni werd uitgesproken in de rechtbank in het departement Chalatenango leek het te gaan om straffen van 15 jaar. Maar gisteren werd duidelijk dat de rechter de drie oud-militairen van 93, 91 en 85 jaar elk 15 jaar per slachtoffer oplegt.

Dat zou neerkomen op 60 jaar celstraf per dader, maar omdat de rechter het strafrecht hanteert uit de periode dat de moorden werden gepleegd krijgen ze 30 jaar. Dat was destijds de maximumstraf.

Publiekelijk excuses maken
Verder moet het hoofd van de strijdkrachten, de Salvadoraanse president Nayib Bukele, van de rechter binnen 30 werkdagen publiekelijk excuses maken voor de moorden, omdat de daders tot de militaire top van het land behoorden.

Daarnaast moet de nabestaanden om vergeving worden gevraagd “voor de vertraging van de rechtsgang”. Ook kunnen de nabestaanden een civiele procedure starten om een schadevergoeding te eisen van de veroordeelde mannen.

Hinderlaag
De schriftelijke uitspraak van het vonnis is het sluitstuk van een al jaren voortdurende zaak rond de moord op Koos Koster, Jan Kuiper, Joop Willemsen en Hans ter Laag. De journalisten van de toenmalige omroep IKON waren in 1982 naar El Salvador gereisd om verslag te doen van de bloedige burgeroorlog daar.

Op 17 maart 1982 hadden ze een ontmoeting met guerrillastrijders. De vier liepen daarbij in een hinderlaag van het regeringsleger en werden doodgeschoten.

Al in de jaren 90 concludeerde een waarheidscommissie van de VN dat kolonel Mario Reyes Mena hoofdverantwoordelijk was als opdrachtgever.

Dat hij en andere medeverdachten niet eerder konden worden aangeklaagd, had te maken met een amnestiewet die de verdachten tot 2016 juridische bescherming bood. Pas in 2017, een jaar nadat die amnestiewet werd ingetrokken, konden de nabestaanden aangifte doen.

De 85-jarige oud-kolonel Reyes Mena woont al tientallen jaren in de VS. Tegen hem is een uitleveringsverzoek uitgevaardigd. De andere veroordeelden, oud-minister van Defensie Guillermo Garcia en oud-politiechef Francisco Antonio Morán, werden al in 2022 aangehouden. Zij verblijven sindsdien in een militair ziekenhuis en belanden nu mogelijk alsnog achter de tralies.

Krantenartikel
Sonja ter Laag, de zus van Hans ter Laag, zegt tegen de NOS dat ze “een sprongetje op haar stoel maakte” toen ze hoorde van de zwaardere straf voor de drie mannen. “Ik vind het wel van symbolische waarde dat het nog veel hoger is”, zegt ze.

Ook de publieke excuses die Bukele zou moeten maken vindt ze waardevol, al heeft ze er ook twijfels over. “Ik vraag me af of hij echt zelf excuses gaat maken, of dat hij zegt: nou, ik laat het aan mijn minister van Defensie of aan de Commandant der Strijdkrachten over.”

Ook over de vorm bestaat onduidelijkheid. “Ze moeten het publiekelijk doen. Worden wij, de nabestaanden, uitgenodigd? Of wordt het gewoon in een krantenartikel gedaan?”

‘Vreemd proces’
Hoewel de daders niet meer in beroep kunnen tegen de uitspraak, blijven zij schuld ontkennen. Woensdag, een dag voor de schriftelijke uitspraak van het vonnis, publiceerde oud-minister van Defensie Garciá nog een open brief, waarin hij zegt zonder bewijs te zijn veroordeeld “in een vreemd proces vol onregelmatigheden”.

Zijn advocaten zullen manieren zullen onderzoeken om toch in beroep te kunnen gaan. Tegen de oud-minister lopen nog tientallen andere gerechtelijke onderzoeken naar zijn rol bij verschillende grootschalige moordpartijen in de burgeroorlog. Daarin wordt hij onder meer aangeklaagd voor moord, ontvoering en marteling.