Hoe komt de tompouce aan zijn naam? Dat antwoord ligt mogelijk in Franeker
Het is een van de bekendste gebakjes van Nederland: de tompouce. Maar waar komt die naam eigenlijk vandaan? Heeft het wat te maken met een kleine man uit Franeker?
Op 23 april 1839 wordt in Franeker een jongetje geboren dat amper langer zou worden dan een paraplu.
Jan Hannema, met zijn 71 centimeter, groeide uit tot een Europese theaterheld.
Onder zijn artiestennaam Admiraal Tom Pouce veroverde hij de harten van het theaterpubliek en mogelijk ook dat van een bakker.
Hannema was niet alleen een curiositeit, maar een echte artiest. Hij sprak vijf talen, acteerde, imiteerde en reisde met het theater door heel Europa.
In een admiraalsuniform gaf hij vorm aan zijn alter ego: Admiraal Tom Pouce.
Amerikaanse en Friese admiraal
Zijn bijnaam is een verwijzing naar de Amerikaanse General Tom Thumb, ook een beroemde kleine man.
Door zichzelf ‘admiraal’ te noemen, gaf Hannema daar een eigen draai aan, een rang hoger dan General Tom Thumb. Tom Thumb is oorspronkelijk dan weer een figuur uit de sprookjes: ‘Klein Duimpje’.
In de 19e eeuw namen meerdere artiesten de naam dus over. Maar de naam Tom Pouce bleef niet beperkt tot het podium. Parasolletjes, sigaren en andere dingen kregen de naam.
Alles wat klein was, werd ermee aangeduid. En ergens, in een bakkerij, kreeg ook een gebakje die naam: de tompouce.
Er gaan meerdere verhalen over hoe het gebakje zijn naam kreeg.
Eén theorie zegt dat een Amsterdamse bakker een optreden van de Amerikaanse General Tom Thumb bijwoonde en zijn nieuwe millefeuille-gebak naar hem noemde.
Een andere versie wijst naar een Dordtse bakker, die de naam koos om klanten te trekken toen Hannema in de omgeving een optreden zou doen.
Op zoek naar bewijs
In Franeker duikt conservator Josse Pietersma van Museum Martena dieper in het leven van Hannema. Hij ontdekte de theorie over Hannema als naamgever van het gebakje in een oud krantenartikel.
“Ik wil eigenlijk nog graag de oorspronkelijke advertentie vinden, of het programmaboekje van de feestweek in Dordrecht waar het in stond”, zegt Pietersma.
“Dan pas kun je echt met zekerheid zeggen dat een Fries de naamgever is.”
Voor de bakkers in Franeker is het ontbreken van het bewijs geen probleem.
“In Franeker is er maar één echte tompouce en dat is Admiraal Tom Pouce”, zegt bakker Romke van der Meulen.
In aanloop naar 23 april, de geboortedag van Hannema, staat de beeltenis van de kleine Franeker op het glazuur van de tompoucen in de lokale bakkerszaken.
