Hoe gevaarlijk is het Schuitengat bij Terschelling? De vaarregels op een rijtje

Sinds de fatale aanvaring tussen de snelboot Tiger en watertaxi Stormloper afgelopen vrijdag, klinkt de vraag waarom het in het Schuitengat zo verschrikkelijk mis kon gaan. Hoe gevaarlijk is dat specifieke stuk zee net onder Terschelling?

Wat voor vaargeul is het Schuitengat?
Het Schuitengat is een vaargeul vlak bij het eiland Terschelling. Het maakt geen deel uit van de hoofdvaarwegen in het Waddengebied en is dus bestempeld als nevenvaarwater. Het Schuitengat is een geul die op sommige plekken breed is, maar op andere plekken smal tussen de zandplaten. Het is geen rechte geul, er zitten een aantal lichte bochten in.

Wat is het verschil tussen een hoofdvaarweg en een nevenvaarweg?
De hoofdvaarwegen in de Waddenzee zijn bestemd voor de veerverbindingen naar de Waddeneilanden en worden door Rijkswaterstaat actief onderhouden. Dat wil zeggen dat ze met baggerschepen de geul op diepte houden.

In de hoofdvaarwegen mogen schepen ‘snelvaren’. Dat is harder dan 20 kilometer per uur. Alle schepen mogen van zonsopkomst tot zonsondergang snelvaren, maar in het donker is dat verboden. Ook in de hoofdvaarroutes.

Een aantal bedrijven en instanties heeft daar uitzondering op aangevraagd. Denk hierbij aan de KNRM, de politie, Rijkswaterstaat zelf en andere hulpdiensten. Ook Rederij Doeksen heeft een ontheffing om in de hoofdvaarroutes in het donker te mogen snelvaren met hun veerboten. De verdeling tussen hoofdvaarweg en nevenvaarweg heeft ook te maken met de Natura2000-gebiedsstatus van het Wad.

Op welke plek in het Schuitengat gebeurde het ongeluk?
Dat was bij boei nummer 10, in een bocht op een smal stukje. Het Schuitengat ligt tussen meerdere zandbanken. Die zandbanken verplaatsen relatief snel. Door stroming en harde wind kan het soms in een maand tijd flink veranderen. De betonning moet dan ook worden verlegd.

De afgelopen drie jaar is het Schuitengat steeds verder open gegaan. Nadat de geul in het verleden veel gebruikt werd, slibde het de afgelopen decennia snel dicht. De laatste jaren gaat het weer de goede kant op, al blijven sommige stukken tussen de zandbanken door erg smal.

Hoe hard mag er gevaren worden in het Schuitengat?
Het zogenoemde snelvaren mag enkel in de hoofdvaarroutes, dus niet in het Schuitengat. Daar geldt altijd een maximale snelheid van 20 kilometer per uur, zowel bij daglicht als in het donker. Dit komt ook omdat het gaat om een Natura2000-gebied. Snelvaren kan niet zomaar overal.

Geldt dat dan ook voor de snelboot van Rederij Doeksen?
Ja. Volgens Rijkswaterstaat mag in nevenvaarwater niet harder worden gevaren dan 20 kilometer per uur. Daarvoor worden geen uitzonderingen gemaakt, ook niet voor de veerboten. De ontheffing die Doeksen heeft, geldt enkel voor het snelvaren in hoofdvaarwater in het donker. Niet voor nevenvaarwater zoals het Schuitengat.

Doeksen en de gemeente Terschelling zeiden eerder in oktober dat ze verlichte boeien willen hebben in het Schuitengat. Waarom?
De verlichte boeien kunnen er volgens Doeksen en de gemeente voor zorgen dat er ook in het donker veilig gebruik gemaakt kan worden van het Schuitengat. De kapiteins op de veerboten hebben dan een aantal lichtpuntjes op de route als oriëntatiepunten.

Door het Schuitengat te gebruiken is de route van en naar Terschelling korter en kan er brandstof worden bespaard. Brandstof die momenteel, vanwege de brandstofcrisis, erg duur is.

Er mag in het donker door het Schuitengat gevaren worden, maar een schip moet dan goede verlichting hebben. Een toplicht, een rode lamp aan bakboord en een groene lamp aan stuurboord.

Werd met deze vraag om verlichting ook de vraag gesteld om van het Schuitengat hoofdvaarwater te maken?
Nee. Volgens Rijkswaterstaat werd dat er niet bij gevraagd. De kans dat dat zou gebeuren, is ook heel klein. Een hoofdvaarwater moet door Rijkswaterstaat op diepte worden gehouden. Dat is duur en veel werk.

Hoe staat het nu met deze aanvraag?
Rijkswaterstaat geeft aan dat de aanvraag nog steeds in behandeling is. Het onderzoek naar de oorzaak van het ongeluk tussen de Tiger en de Stormloper heeft hier geen invloed op. Ze moeten kijken of met verlichting op de boeien ook andere regels ontstaan voor het gebruik van de vaargeul. Nergens anders is nevenvaarwater namelijk verlicht. Deze aanvraag is dus uniek en wordt zorgvuldig behandeld.