Het college van B en W pleit voor de terugkeer van de oude Zuiderbrug. “Dat zou vanuit historisch perspectief mooi zijn”, zegt wethouder Erik de Groot in het radioprogramma Afslag Harlingen. “Als ik mensen spreek over het oude Harlingen, dan komt deze brug vaak ter sprake.”
De vroegere Zuiderbrug verbond de Grote Ossenmarkt met de Zuiderstraat. Bij een Brits bombardement op 31 mei 1942 raakte de witte ophaalbrug zwaar beschadigd. In de oorlogsjaren verdwenen er tal van houten planken in Harlinger houtkachels en tenslotte verdween de hele brug uit het stadsbeeld.
Het in oude glorie herstellen van de voetgangersbrug lijkt vooral ook een praktisch doel te hebben. Het past goed in de plannen voor de gebiedsontwikkeling bij de Westerzeedijk en in de Willemshaven.
“We zijn hier veel initiatieven aan het ontplooien en willen de parkeerdruk in het centrum verleggen naar de zuidkant van de stad”, aldus wethouder De Groot.
Op de plek waar nu de Aldi-supermarkt staat, komt in de toekomst een groot openbaar parkeerterrein. “Dan moet je ook iets doen aan de looproutes naar de stad toe. Met een extra brug kun je heel goed verkeersstromen reguleren. Maar mij gaat het vooral om het historisch gezicht, want zo maak je de Zuiderhaven wat ‘smûker’, wat gezelliger.”
‘Harlinger achtje’
Daarmee zal ook de lang gekoesterde wens van Vereniging Oud Harlingen in vervulling gaan. Op de kop af tien jaar geleden – in november 2013 – deed de historische vereniging precies zo’n voorstel in een brief aan het college van B en W.
“Het terugbrengen van de Zuiderbrug vonden we een reële en zinvolle ingreep”, zegt oud-bestuurslid Chris Elsinga. De brug verbindt de binnenstad met de Willemshaven en sluit goed aan op de voetgangersbrug over het spoor naar de keermuur, aan het eind van de Zuiderstraat.
De verkeersdrukte op de Havenbrug kan ermee worden gedempt. En daarnaast kan de brug wat Oud Harlingen betreft deel uitmaken van een ‘kuierrondje’ in de vorm van een lus langs de oude buitenhaven en een stuk van de Zuiderhaven – het ‘Harlinger achtje’.
Ook de plaatselijke CDA-fractie pleitte destijds voor een beweegbare fiets- en loopbrug over de Zuiderhaven, onder meer in het verkiezingsprogramma voor 2014.
Verschillende ontwerpen passeerden de revue. Ruimtelijk ontwerper Peter Vredeveld uit Harlingen maakte een drietal schetsen. Ontwerper Lia Duinker en architect Edske Richards maakten een plan voor een getijdenbrug, gebaseerd op de 18de-eeuwse drijvende Zuiderbrug die meebewoog met eb en vloed.
Toen leek de gemeente nog niet rijp voor het plan. “We hebben genoeg bruggen, was de reactie. Bruggen zijn stervensduur qua onderhoud”, weet Elsinga. “En zo’n brug zou voor charterschepen moeilijk zijn om te manoeuvreren. De haven is ook smaller geworden door de damwanden.”
Zuidergrachtswal
Nu wil het college dan toch de mogelijkheden en onmogelijkheden voor een Zuiderbrug laten onderzoeken. “Je moet conclusies trekken op basis van feiten, niet op basis van wensdenken”, aldus wethouder De Groot.
Voor het onderzoek moet 50.000 euro worden gereserveerd. Daarover zal de gemeenteraad komende woensdag beslissen bij de programmabegroting voor 2024.
Elsinga hoopt dat het plan doorgang vindt en dat de gemeente nog een ander voorstel van Oud Harlingen ter harte neemt. Want als de Aldi straks plaats maakt voor een parkeerterrein, kan er tegelijk aan een stadsentree in historische sfeer worden gewerkt.
“Als je nu vanaf de Westerzeedijk Harlingen binnenkomt, rijd je tegen een muur van bebouwing aan. Aan niets zie je dat je een historische stad inrijdt”, zegt Elsinga. “Wij hebben de gemeente gezegd: breng hier de oude Zuidergrachtswal terug en combineer dat met parkeren. Penta Architecten heeft er al een ontwerp voor getekend.”
Tussen het Balkland en het spoor ter hoogte van de Jumbo ligt de Zuidergracht, een origineel maar onopvallend deel van de vestingwerken die Harlingen omsloten. “Die gracht zou je kunnen verlengen tot op het Aldi-terrein en een stuk oude vestingwal optrekken.”
Als inspirerend voorbeeld noemt hij parkeergarage Hoeksterend in Leeuwarden, die de vorm heeft van een vestingwerk (dwinger) en zowel een supermarkt als een parkeergarage herbergt.
“Er ligt nu een kans om het Aldi-terrein dezelfde historische allure te geven als de Noord- en Zuidoostersingel”, stelt Elsinga. “De stad heeft een rijke historie, precies dat stukje ontbreekt er nog aan.”