Drugssmokkel, arbeidsveiligheid én spionage: “Geen ontkomen aan vergrendelen haven Harlingen”

Harlingen ontkomt er niet aan: internationale havenregels, zorgen over veiligheid én zelfs spionage maken strengere beveiliging en vergrendeling van de haven onvermijdelijk. “Het zal u verbazen, maar spionage is een actueel onderwerp, ook in Harlingen.”

Dat zei burgemeester Ina Sjerps woensdagavond tijdens de raadscommissie. “We hebben hier best wel wat Russische schepen die boven de Waddeneilanden langs varen en we hebben zelfs Russische schepen die hier op curieuze wijze plotseling stil blijven liggen.”

Tot nu toe lag de nadruk bij de havenveiligheid vooral op het tegengaan van criminaliteit, zoals drugssmokkel. Maar spionage is volgens Sjerps inmiddels net zo’n serieuze aanleiding voor overheden “om de teugels aan te trekken”.

Op verzoek van de Wad’n Partij werd in de raadscommissie een uitgebreide toelichting gegeven op het verkeersbesluit waarmee gedeeltes van de haven zijn afgesloten. Het besluit is sinds dinsdag van kracht en gaat om stukken van de Korte Lijnbaan, de Verbindingsweg en de Nieuwe Vissershaven, waar internationale zeeschepen aanmeren.

Het is een tijdelijke maatregel, waarmee zo snel mogelijk gehoor wordt gegeven aan het naleven van de ISPS-code voor internationale zeehavens. Op termijn moet de gemeenteraad besluiten of dit deel van de haven permanent aan de openbaarheid wordt onttrokken.

Beveiliging havens schiet tekort
De Europese Commissie oordeelde al in 2023 bij een onderzoek in de haven van Rotterdam dat de beveiliging op openbare kades tekortschiet, legde projectleider havenveiligheid Marjolein Hogeveen uit.

Na dat onderzoek stelde de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) vast dat de situatie op de openbare kades in alle Nederlandse havens zo niet langer kan. “Die is niet meer van deze tijd en er moeten nu maatregelen genomen worden”, aldus Hogeveen.

Volgens havenmeester Eric van der Steen is afsluiting ook vanuit arbeidsveiligheid onontkoombaar. “Ik werk hier nu drie jaar en het verbaast me oprecht dat er nog nooit een ernstig ongeluk is gebeurd. Bij de containeroverslag rijden soms invalidekarretjes over het terrein onder containers door.”

“In andere landen zijn terminals volledig afgesloten”, vervolgde hij. “Mensen willen geen ongevallen — ze willen geen buitenstaanders tijdens hun werkzaamheden op de terminal.”

Volgens de havenmeester reageerden sommige ondernemers in de haven verrast toen het verkeersbesluit recent in de media verscheen. “Ze trokken meteen bij ons aan de bel.” Hoewel er eerder gesprekken waren over mogelijke afsluiting, riep de daadwerkelijke stap vragen op.

Burgemeester Sjerps hoopt dat de havenbedrijven zich niettemin achter de plannen scharen: “We hopen heel erg dat ze met ons gaan samenwerken om zo snel mogelijk de volgende stap te zetten. Anders lopen ze het risico dat ze hun certificering voor internationale handel kwijtraken.”

Camera’s van Chinese makelij vervangen
De uitvoering van het tijdelijke besluit ligt voorlopig bij de havenbedrijven op het afgesloten stuk. Zij zijn verantwoordelijk voor toegangscontrole en het fysiek gesloten houden van de hekken.

In de toekomst wordt gewerkt aan structurele oplossingen, zoals de inzet van beveiligers en uitbreiding van het cameratoezicht. De gemeente trekt daarin samen op met havenbedrijf Port of Harlingen, de douane en het RIEC, een samenwerkingsverband van overheden tegen georganiseerde criminaliteit.

De douane heeft toegezegd camerabeelden te gaan uitlezen, wat volgens burgemeester Sjerps essentieel is: “Het heeft geen zin om camera’s op te hangen als er niemand kijkt.” De bestaande camera’s van Port of Harlingen zijn van Chinese makelij en worden vervangen; ook daarvoor is een subsidieaanvraag ingediend.

De hoop is dat bedrijven onderling gaan samenwerken, onder meer via het ondernemersfonds. “Als bedrijven samenwerken, wordt het voor iedereen goedkoper”, aldus Sjerps. “Maar tot nu toe is dat nog lastig gebleken. De belangen worden als te verschillend ervaren.”

‘Het spijt me zeer, het is zeer geheim allemaal’
Tot slot liet burgemeester Sjerps doorschemeren dat de druk vanuit het Rijk verder toeneemt. Ze kreeg onlangs opnieuw een brief van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT), waarin wordt aangedrongen op scherper toezicht op de ISPS-maatregelen.

“Dat moet flink aangescherpt”, zei ze. “Ik heb een brief van echt twee kantjes gehad — een geheime brief. Het spijt me zeer, het is zeer geheim allemaal. Veiligheidsmaatregelen willen ze niet in de publiciteit hebben.”

De inspectie is de afgelopen maanden al twee keer fysiek langs geweest in Harlingen, meldde Sjerps. “Je ziet echt dat de touwtjes worden aangetrokken. En ik vrees, ook al heeft een aantal van onze ondernemers dat liever niet – die willen liever alle vrijheid – wij ontkomen er niet aan.”

“Willen wij deze haven met de tijd mee laten gaan, internationale handel kunnen behouden, en een serieuze haven zijn in dit land, dan zullen we gewoon een aantal beveiligingsmaatregelen moeten nemen.”