Dromen van water bij Herbaijum: komt hier in de toekomst recreatieplas De Kiester Wielen?

Tussen Harlingen en Franeker wordt gewerkt aan een plan dat de regio positief kan veranderen: een uitgestrekte waterplas bij Herbaijum. De initiatiefnemers willen met De Kiester Wielen niet alleen recreatie brengen, maar ook inspelen op klimaatuitdagingen.

“Dit project is niet bedoeld voor toeristen van buitenaf, maar voor de mensen die hier wonen”, benadrukt Ynse Deinema uit Harlingen.

“Als je op de kaart naar Noordwest-Friesland kijkt, zie je prachtige stadjes, maar het landschap is ook vrij eentonig. Veel weilanden en industrie. Er is hier geen natuurlijke recreatieplek, terwijl de behoefte enorm is.”

Deinema is een van de drijvende krachten achter het project ‘De Kiester Wielen’, dat een gat wil opvullen in Noordwest-Friesland. Om precies te zijn: een gat van 120 hectare in de buurt van Herbaijum, pal naast het Van Harinxmakanaal, tussen de oude Rijksweg en het industrieterrein Oostpoort III.

De recreatieplas moet een speelse indeling krijgen. Aan de kant van de Rijksweg wordt gedacht aan een lang strand, met ligplaatsen voor pleziervaart en charterschepen en lage kades voor kano’s en zeilbootjes. Langs het kanaal kunnen visplekken komen.

“In het water zelf willen we drie eilandjes maken – één voor broedvogels, één voor zwemmers en één waar je kunt kamperen of fikkie stoken”, zegt Deinema. “Het moet toegankelijk zijn voor iedereen, je moet er met de fiets heen kunnen, met de auto of met de boot.”

Het plan wordt getrokken door een klein, enthousiast driemanschap: naast Deinema zijn ook Hans Voorneveld van de Harlinger Watersportvereniging en Chris Elsinga van waterscouting Caspar di Robles actief.

“We zijn vrijwilligers, geen projectontwikkelaars”, zegt Deinema. “We regelen het voorwerk, het kwartiermakerschap. Maar uiteindelijk moet dit nadrukkelijk niet ‘onze’ plas worden. Hopelijk stappen op termijn partijen als het Wetterskip of de provincie in. Dan kunnen wij het overdragen. Tot die tijd zetten we er met plezier onze schouders onder.”

Gebied bij Herbaijum bleek te passen
Het idee voor De Kiester Wielen komt voort uit de zoektocht in Harlingen naar een geschikt buitenzwembad. Daarbij passeerden locaties als het voormalige zwembad De Koemen of een recreatieplas bij Midlum de revue.

“Men is er al jaren mee bezig, maar de ideeën zijn vaak kleinschalig: een plasje waar je net je voeten in kan zetten. We hebben de lat hoger gelegd en gekeken hoeveel ruimte je écht nodig hebt voor iets dat meerdere functies combineert.”

De inspiratie voor het project komt uit het natuurgebied De Grutte Wielen bij Leeuwarden. “Dat hebben we geplot in de omgeving Harlingen en Waadhoeke. Toen kwamen we uiteindelijk bij het gebied bij Herbaijum uit, en dat bleek verrassend goed te passen.”

Het gebied is nu nog in agrarisch gebruik en verdeeld over twee boerenbedrijven van 50 en 70 hectare. “De aanwezigheid van twee boerenbedrijven is natuurlijk gevoelig. Ze zijn niet per se tegen ons plan, maar het komt wel onverwachts op hun bord. Gelukkig vinden ze het een leuk idee en krijgen ze er energie van. Dat is een goed begin.”

Klimaatvraagstukken
De ligging langs het Van Harinxmakanaal en de bodemkwaliteit maken het gebied ideaal voor de aanleg van een ondiepe waterplas. Het biedt bovendien ook functionele voordelen: de afgraving levert naar verwachting zo’n 60 hectare gebiedseigen klei op – wat direct ingezet kan worden voor de verhoging van de Friese zeedijk, die in 2028 moet starten.

Daarnaast zou de plas kunnen bijdragen aan een robuuster watersysteem, belangrijk in tijden van droogte en piekbuien. “We onderzoeken of dit kan helpen bij klimaatvraagstukken”, aldus Deinema. “Het boezemwatersysteem staat onder druk. Kan een plas zoals deze extra ruimte bieden? Dat willen we nu gaan onderzoeken.”

De Kiester Wielen krijgt inmiddels ook bredere steun, onder meer van recreatieschap Marrekrite, de Vogelwacht Harlingen/Kimswerd, de Maritieme Academie Harlingen en Sportvisserij Fryslân.

Ook de gemeenten Harlingen en Waadhoeke worden erbij betrokken, evenals grondeigenaren en omwonenden. De komende anderhalf jaar wordt gewerkt aan een volledig uitgewerkt gebiedsplan.

‘Skûtsjesilen in 2028’
Het bestuur van Dorpsbelang Herbaijum noemt het initiatief een welkome opwaardering van de leefomgeving – al moet nog blijken of het hele dorp er net zo over denkt.

Dorpsbewoners kunnen binnenkort in gesprek gaan met de initiatiefnemers, waarschijnlijk op donderdagavond 8 mei in dorpscafé Oant Moarn. Daarna volgen ook informatieavonden in Harlingen en Franeker.

Wanneer de recreatieplas er ligt? Deinema glimlacht: “We mikken op de kampioenschappen skûtsjesilen hier in 2028 – dat is ons doel.”