
Een Würzburg Radar in Drenthe. Foto: Wikimedia/Uberprutser
Als je vroeger naar Terschelling ging, zag je op de duinen twee radars staan. Na jaren komt dat uitzicht terug. Tenminste, een beetje: in Franeker wordt een Duitse radar opgeknapt om op het eiland te zetten.
Op een scheepswerf in Franeker wordt op dit moment hard gewerkt aan de renovatie van een Würzburgradar. De grote schotel werd vroeger gebruikt door de Tigerstelling op Terschelling.
In de Tweede Wereldoorlog waren er ruim 200 Duitse soldaten gelegerd op Terschelling. Zij werkten in het grote bunkercomplex naast West-Terschelling, en het was hun taak om het luchtruim boven Nederland in de gaten te houden en te bewaken.
Dit werd gedaan met behulp van radarsystemen zoals de Olympische radar en de Freya-radar. Sommige van deze radars hadden een bereik van meer dan 300 kilometer.

Zo konden de Duitsers geallieerde vliegtuigen traceren, en er dan jagers van de Fliegerhorst uit Leeuwarden op af sturen. De Duitsers schoten de vliegtuigen neer om te voorkomen dat ze Duitse steden bombardeerden.
De radar die nu in Franeker ligt, komt uit het oorlogsmuseum in Overloon (Noord-Brabant). “Een krijgertje”, zo omschrijft Jort Spanjer van de stichting Bunkerbehoud Terschelling de radar. Daarmee doelt hij op de slechte staat waarin het gevaarte verkeerde.
“Wij zijn inmiddels honderdduizend euro verder, want er moest het nodige aan gebeuren”, vertelt Spanjer. De leeftijd van het apparaat, maar met name het weer heeft een grote impact gehad op de historische radar. Grote delen zijn verroest.
Een nieuwe bunker
De Würzburgradar in volle glorie is zo’n vijftien meter hoog, en was in de jaren 40 een opvallend punt bovenop de duinen van Terschelling. Toch is het niet de bedoeling dat de radar opnieuw zo’n prominente plek krijgt.
“We hebben met de gemeente en Staatsbosbeheer overlegd, en we gaan een nieuwe bunker maken onder de grond en daar komt de radar in te staan.”
Een grote uitdaging, want de nieuw te bouwen bunker kost uiteindelijk ruim 3 miljoen. “Als iemand nog wil doneren, is hij van harte welkom”, lacht Spanjer.
Op het duin was geen optie, vanwege de risico’s met harde wind en het gevaar dat mensen er eventueel in zullen klimmen. “Het ding is ook nog eens overal zichtbaar, en ik geloof dat een heleboel eilanders ons werk mooi vinden, zolang we maar onder de grond blijven.”
Spanjer verwacht dat de nieuwe bunker, inclusief gerestaureerde Würzburgradar over een paar jaar helemaal klaar is. Mits alles lukt met de financiën.