Struikelstenen voor verzetshelden in Harlingen: “Echt heel bijzonder”

Een grote groep met nabestaanden van verzetsmensen heeft zich verzameld in Harlingen. Op drie plekken door de stad worden 16 struikelstenen gelegd voor omgebrachte verzetsstrijders uit de Tweede Wereldoorlog.

“Een mens is pas vergeten als zijn naam vergeten is.” Deze woorden van Anneke Visser, een van de initiatiefnemers, klinkt bij huizen waar de stenen worden gelegd.

De struikelstenen liggen op de stoep voor huizen waar verzetsstrijders woonden die in de Tweede Wereldoorlog zijn opgepakt en omgebracht.

Grote opkomst
“Het idee is al van 2012, toen hebben we al struikelstenen geplaatst voor de Joodse Harlingers, dat waren er 46”, zegt Visser.

“Nu hebben wij opnieuw verzocht dit te gaan doen. Hiervoor hebben we eerst de nabestaanden gezocht. En als je ziet hoeveel er vandaag zijn, is dat heel bijzonder.”

175 nabestaanden kwamen kijken hoe de struikelstenen van hun familieleden werden gelegd. Samen met een ander is Visser al sinds oktober bezig met het zoeken naar de nabestaanden.

“Ik ben zelf heel erg geïnteresseerd in de Harlingers. Harlingen is een stad, maar we zijn ook nog wel een beetje een dorp. Dus dat was het ook heel makkelijk door onderling te vragen: ‘Weet jij ook waar die familie naartoe is?'”, legt Visser uit.

“Na een tijdje hadden we alle namen. Dus zo hebben we vandaag zo’n 175 nabestaanden in Harlingen. Dat is echt heel bijzonder.”

Struikelstenen
Het initiatief voor het leggen van struikelstenen komt van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Struikelstenen worden vooral gelegd voor Joodse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, die niet terugkeerden uit de vernietigingskampen.

In Harlingen werden in 2014 al 45 struikelstenen op 16 plekken gelegd voor omgekomen Joodse inwoners. In totaal liggen er meer dan 100.000 struikelstenen voor slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog in 30 Europese landen. Daarmee vormen ze het grootste oorlogsmonument in de open lucht.

Nooit weer gezien
Een van die nabestaanden die naar Harlingen kwam is Ingrid Breimer. Zij is familie van Wijbrandus de Wit. “Ik heb hem zelf niet gekend. Hij is de opa van mijn man, de vader van mijn overleden schoonmoeder”, vertelt ze.

“Wij hebben veel van mijn schoonmoeder over hem gehoord. Vlak voordat zij overleed werd ze ziek. Toen dacht ze heel vaak terug in de tijd, naar de tijd van de oorlog.”

“Ze dacht dan vooral aan het moment dat haar vader is opgehaald van huis. Toen ze verstopt stonden achter de gordijnen en dat ze hem daarna nooit weer hebben gezien. Verder weten we dat hij naar Neuengamme is gegaan en dat hij daar uiteindelijk ook is overleden.”

Breimer vindt het mooi dat er een struikelsteen voor De Wit wordt neergelegd. “Wij vinden dat heel respectvol en een eer dat we daarbij mogen zijn. Het is ook een rijkdom dat mijn schoonvader daar nog bij mag zijn.”

Voor altijd herdenken
Volgens haar is het belangrijk dat de oorlog herdacht wordt. “Ik denk dat we zolang als het kan de mensen die voor ons gevochten hebben en de oorlog meegemaakt hebben moeten herinneren. Echt voor altijd.”

“Die hebben zoveel meegemaakt, dat kennen wij helemaal niet. Wij leven natuurlijk echt in gigantische vrijheid, dus wij mogen heel dankbaar blijven aan deze mensen.”