Rijksmuseum koopt duurste historische kaatsbal: “Ik hoop dat Friesland trots is”

De duurste van de antieke kaatsballen die maandag zijn geveild, gaat naar het Rijksmuseum in Amsterdam. De andere vier blijven in Fryslân, die komen in het Keatsmuseum in Franeker.

Het Rijksmuseum heeft de kaatsbal gekocht om verschillende redenen, vertelt conservator Jan de Hond van het museum.

“Eén van de redenen is dat het Rijksmuseum graag verhalen vertelt over héél Nederland. Niet alleen over de Randstad, maar ook over de andere regio’s.”

Voor Fryslân is zo’n kaatsbal een symbolisch object, vindt hij. “Het kaatsen is de Friese nationale sport. Dat is voor ons heel leuk, om zo Friesland in de collectie vertegenwoordigd te hebben.”

Kaatsen als vroege georganiseerde sport
Een tweede reden is dat het museum aandacht wil geven aan sport en ontspanning. “Dat verwacht je misschien niet meteen in het Rijksmuseum, maar is wel iets heel belangrijks voor de afgelopen twee, drie eeuwen”, zegt De Hond.

“Dit is een heel vroeg voorbeeld van georganiseerde sport, die kaatswedstrijden met een officiële zilveren kaatsbal als prijs.”

Het Rijksmuseum heeft met de veilingkosten erbij bijna 15.000 euro betaald voor de kaatsbal. Maar dat was het waard, zegt De Hond.

“Het is een heel aantrekkelijk voorwerp. Als je goed kijkt zie je in het zilver ook het stiksel dat een echte kaatsbal nabootst. Er zit ook een scène in, waarop je het kaatsen ziet afgebeeld.”

Een rond verhaal
Volgens De Hond is de bal erg waardevol vanwege het verhaal dat erachter zit. De bal is van 1756 en komt uit Wommels. Die informatie staat ook in de bal gegraveerd.

Bijzonder is dat de bal in 1877 ook te zien was in de Historische Tentoonstelling van Friesland in Leeuwarden, een expositie die aan de basis stond van de oprichting van het Fries Museum.

“Dit vertelt een uniek verhaal”, zegt De Hond. “Het vertelt een heel specifiek verhaal waar we nog verder onderzoek naar kunnen doen. Als we dan toch zo’n Friese kaatsbal kopen, dan wil je ook een waarvan het verhaal rond is en waar je de herkomst heel specifiek weet.”

De Hond begrijpt wel dat sommigen het jammer vinden dat één kaatsbal buiten Fryslân belandt. “Maar ik hoop dat Friesland ook heel trots is dat hun verhaal straks in Amsterdam te zien is, in het Rijksmuseum.”

In de vaste tentoonstelling
Het museum heeft collega’s in Fryslân gevraagd naar wat zij ervan zouden vinden. De bedoeling is dat de bal uiteindelijk in de vaste tentoonstelling komt.

“We moeten kijken hoe we ‘m tentoon willen stellen en of we dat al snel doen of pas de komende twee, drie jaar. Maar het zou zomaar kunnen dat we ook met het Kaatsmuseum een tijdelijk bruikleen of presentatie kunnen doen. Die mogelijkheden moeten we nog verkennen.”