Bestuursrechter haalt streep door vergunningsbesluit voor schelpenwinning
Schelpen. Foto: PxHere
De provincie Fryslân had geen vergunning mogen geven aan drie bedrijven uit Harlingen, Zoutkamp en Yerseke voor schelpenwinning in de Waddenzee en langs de Noordzeekust. Zo luidt de uitspraak van de bestuursrechter in Groningen.
In april 2020 verleenden de Gedeputeerde Staten van Fryslân een natuurvergunning aan de bedrijven Waddenzee BV uit Harlingen, De Rousant uit Zoutkamp en Testamare uit Yerseke. Met deze vergunning mochten de bedrijven van 2020 tot en met 2022 jaarlijks maximaal 160.000 kuub lege schelpen winnen in de Natura 2000-gebieden Waddenzee en de Noordzeekustzone.
Dit besluit werd vanaf het begin betwist door de Waddenvereniging en Natuurmonumenten. De natuurorganisaties hebben verschillende bezwaren. Zo wordt door schelpwinning de bodem verstoord, wat het herstel van de onderwaternatuur tegenhoudt.
Ook vrezen ze dat de leefomgeving van de eidereend wordt aangetast en dat vogels verstoord kunnen worden door de schepen van de schelpenwinners.
Onjuiste procedure
De bestuursrechter geeft de natuurorganisaties hierin gelijk. Bovendien is de vergunning via een onjuiste procedure verleend. Dat had gemoeten via een openbare voorbereidingsprocedure, zoals de Habitatrichtlijn voorschrijft bij milieubelastende activiteiten.
De natuurorganisaties vinden ook dat de schelpenwinning te dicht bij beschermde natuurgebieden plaatsvindt en tot te veel stikstof leidt. Maar de rechter en de deskundigen van de Stichting Advisering Bestuursrechtspraak voor Milieu en Ruimtelijke Ordening (STAB) vinden dat die kritiek ongegrond is.
Ook de vrees dat er meer zandsuppleties nodig zijn om de zandhonger veroorzaakt door schelpenwinning te compenseren, kon de rechter en deskundigen niet overtuigen.
Schadevergoeding
Al met al heeft de bestuursrechter het beroep gegrond verklaard en de vergunningverlening vernietigd. Gedeputeerde Staten van Fryslân moeten de proceskosten en een schadevergoeding betalen aan de natuurorganisaties.
“Dat is goed nieuws”, zegt woordvoerder Geert Jan Smits van Natuurmonumenten. “De rechter heeft nu ook geconcludeerd dat het niet is uitgesloten dat schelpenwinning toch schade oplevert voor de bodem. Dat is iets wat wij altijd naar voren hebben gebracht.”
De uitspraak komt wel lang nadat de vergunningperiode is verstreken. “Er is eigenlijk geen procesbelang meer, maar toch heeft het wel degelijk nog een relevantie voor de toekomstige vergunningen.”
Steeds lager quotum
In de Waddenzee worden op dit moment geen schelpen meer gewonnen, maar wel langs de Noordzeekust. Ook tegen deze vergunning die tot eind 2025 loopt, gaan de natuurorganisaties in beroep.
“De Noordzeekustzone is ook Natura 2000-gebied dat een slechte staat van instandhouding heeft”, aldus Smits. “Wil je daar weer kwaliteit terugkrijgen, dan is schelpen winnen een schadelijke activiteit. Je kunt ook verder de Noordzee op om schelpen te halen uit gebieden die niet zijn aangewezen als natuurgebied.”
Schelpen worden van de zeebodem gehaald door zogeheten schelpenzuigers. Het natuurproduct wordt onder meer gebruikt voor de aanleg van schelpenpaden, het isoleren van kruipruimtes en als bodemverbeteraar in de landbouw.
De hoeveelheid schelpen die gewonnen mag worden in de Waddenzee en langs de Noordzeekust is door de jaren heen steeds lager geworden: in 1998 was het quotum jaarlijks nog 210.000 kuub, volgens de huidige vergunning is dat 150.000 kuub.
