Overheid ‘omzeilt eigen regels’ met legaliseren mestvergister Tzummarum

De overheid houdt zich niet aan haar regels door een ‘industriële’ mestvergister bij Tzummarum te laten verzelfstandigen. Dat stelt een groep omwonenden. De eigenaar ziet geen problemen. “Wy meitsje grien gas mei kowestront, dat is gjin yndustry.”

De in 2009 gebouwde installatie met drie silo’s is tot nu toe onderdeel van het naastgelegen pluimveebedrijf van Tsjep Jorritsma aan de Hoarnestreek. Dat bedrijf wil Jorritsma verkopen aan een andere kippenhouder, terwijl de mestvergister dan wordt verzelfstandigd.

De gemeente wil dat toestaan met een aanpassing van het bestemmingsplan waarmee de bedrijven worden gesplitst. Bewoners van Tzummarum en direct omwonenden zijn hiertegen in actie gekomen. Ze hebben zich verenigd in de Werkgroep Mestvergissing Koehoal.

“Het grootste probleem is dat hiermee meer ruimte komt voor industriële activiteiten”, zegt Wybo Dondorp van de werkgroep. “Dat voegt niets nuttigs toe aan onze omgeving, maar veroorzaakt wel veel overlast.”

Volgens Dondorp omzeilt de overheid zijn eigen regels. De gemeente Waadhoeke zou tegen de provinciale verordening in handelen. Die staat namelijk geen afzonderlijke industriële activiteiten toe in het buitengebied.

Dat wordt door de gemeente weggepoetst door in het gewijzigde ontwerpbestemmingsplan te stellen dat de vergister een ‘niet-industriële uitstraling’ heeft, aldus Dondorp.

“In plaats van te legaliseren zou de gemeente de installatie moeten sluiten.” Dat is dan ook wat de werkgroep aan de gemeente en de provincie heeft verzocht.

Belangstelling van Shell
De trigger om in actie te komen, was het nieuws in augustus vorig jaar dat de installatie van Jorritsma zou worden verkocht aan energiebedrijven Shell en Engie. Toen is er ook een informatiebijeenkomst voor omwonenden georganiseerd.

De energiebedrijven tonen de laatste jaren steeds meer belangstelling voor het overnemen van biogasinstallaties overal in Nederland. In Tzummarum wilden zij na een paar aanpassingen jaarlijks tot vijf miljoen kubieke meter groen gas produceren.

Maar al snel bleek dat de overname door Shell en Engie werd afgeblazen. Over het waarom wil pluimveehouder Tsjep Jorritsma niet veel kwijt. Wel dat hij de co-vergister nu zelf verder ontwikkelt onder de naam Jorritsma Biogas B.V.

“Wy hawwe in fergunning om grien gas te meitsjen en dat is fansels hartstikke moai foar de enerzjytransysje.” Met de bezwaren van Dondorp heeft hij weinig op. “It is in lânbouaktiviteit. Wy meitsje grien gas mei kowestront, dat is gjin yndustry.”

Lichtvervuiling
Toch vindt Dondorp dat deze activiteiten niet passen in het gebied pal achter de Waddendijk. Zo zouden omwonenden last hebben van de verlichting die ‘s nachts blijft branden op het terrein.

“Ik ken weinig boerenbedrijven waar de hele nacht zulke felle verlichting aanstaat”, zegt Dondorp. “Het lijkt alsof je in de buurt van een landingsbaan woont. Terwijl dit echt een gebied is waar donkerte van belang is.”

Die ‘lichtvervuiling’ staat volgens hem haaks op het streven om zoveel mogelijk de nachtelijke duisternis te behouden in het Waddengebied. Ook zou het in strijd zijn met het eigen ‘donkertebeleid’ van de gemeente Waadhoeke. Daarom is er een handhavingsverzoek ingediend, dat door de milieudienst FUMO wordt behandeld.

De buitenverlichting hangt er al meer dan twintig jaar, maar is een paar jaar geleden vervangen door LED-lampen. “As dy minsken no oan ús fertelle dat se der lêst fan hawwe, dan kinne we sjen wat we deroan dwaan kinne”, zegt Jorritsma. “Mar se klimme daliks yn de pinne.”

Ook Ale Nammensma, die het pluimveebedrijf van Jorritsma huurt en wil overnemen, was verbaasd dat de FUMO kwam informeren naar de verlichting op het terrein. “Ik vind het juist prettig dat het bedrijf in het licht staat, ook voor de veiligheid. En met zoveel pluimvee moet je er ‘s nachts ook wel eens uit.”

Maandenlang op slot
Er is veel te doen over installaties die mest omzetten in gas en elektriciteit. Zonder financiële steun van de overheid is dit proces meestal niet winstgevend. Milieugroeperingen zijn tegen deze installaties omdat ze de intensieve veehouderij in stand zouden houden.

Onlangs werden acht Friese co-vergisters maandenlang op slot gezet, omdat er een te hoge concentratie amfetamine was aangetroffen in de silo’s. De link met drugsafval was al snel gemaakt, maar nader onderzoek wees uit dat de amfetaminen door een biologisch vergistingsproces ontstaan. De getroffen boeren eisen nu compensatie voor de geleden schade.

Bij de vergister van Jorritsma zijn in het verleden wel eens overtredingen geconstateerd. Ook heeft de kippenhouder met klachten van omwonenden vanwege overlast te maken gehad. In augustus 2019 stelde de FUMO vast dat er papierslib werd verwerkt. Maar Jorritsma werd ervoor vrijgesproken en het was geen illegale activiteit.

Geen uitbreidingsplannen
Voor de toekomst heeft Jorritsma geen uitbreidingsplannen met de installatie, verzekert hij. “Wy meie no 100.000 ton fergiste, dat is fergund en wurdt net ferromme. Foar ús is it ek rendabel. Mei it oanpassen fan it bestimmingsplan wurdt allinnich de keppeling mei it agrarysk bedriuw loslitten.”

Het bestemmingsplan is nog niet definitief goedgekeurd. Ook heeft de gemeente Waadhoeke nog geen reactie gegeven op de bezwaren van de werkgroep.

“De gemeente voelt het ook wel op z’n klompen aan dat het niet kan wat ze willen toestaan”, meent Dondorp. “Je kunt de regels niet voor één bedrijf veranderen, dat schept een precedent.”